نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

3 کارشناس ارشد روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، گلستان، ایران

4 کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه علوم و تحقیقات شاهرود، سمنان، ایران

چکیده

امروزه اختلالات ناشی از سوءمصرف مواد به یک معضل روانی، اجتماعی و خانوادگی تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه طرحواره درمانی و ذهن‌آگاهی بر سرمایه روان‌شناختی مردان معتاد با اجرای گروهی بوده است. در این پژوهش از طرح نیمه‌تجربی پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. 30 فرد معتاد با روش نمونه‌گیری داوطلبانه از میان افراد حاضر در کمپ ترک اعتیاد مهر پویان انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه‌های آزمایش در هشت جلسه ذهن‌آگاهی و ده جلسه طرحواره درمانی آموزش دیدند. شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌ی سرمایه‌های روان‌شناختی لوتانز را در دو نوبت پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل نمودند. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس چند‌متغیره و آزمون تعقیبی بنفرونی استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که طرحواره درمانی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، سرمایه‌های روان‌شناختی را افزایش داده است (001/0>p). بنابراین تلفیق این تکنیک‌ها با سایر روش‌های درمانی به‌منظور پیشبرد اهداف درمان توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Schema Therapy and Mindfulness on the Psychological Capital of Addicted Men

نویسندگان [English]

  • mojtaba aghili 1
  • Arezo Asghari 2
  • Zahra Akaberi 3
  • Mitra Namazi 4

1 Assistant Professor, Department of Psychology, Payame Noor University

2 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran

3 3- MA of Psychology, Payame Noor University, Golestan, Iran

4 MA of Clinical Psychology, Shahroud University of Science and Research, Semnan, Iran

چکیده [English]

Substance abuse disorders have become psychological, social, and family problems today. This study aimed to investigate and compare schema therapy and mindfulness on the psychological capital of addicted men with group performance. In this study, a quasi-experimental method with a pre-test and post-test design and a control group was used. Thirty addicts were selected by the convenience sampling method from the people present in Mehr Pouyan Addiction Treatment Camp and divided into two experimental and control groups. The experimental groups were trained in mindfulness in eight sessions and schema therapy in ten sessions. Participants completed the Lutans psychological capital questionnaire in the pre-tests and post-tests stages. Multivariate analysis of covariance and the Benphroni post hoc test was used to analyze the data. The results showed that schema therapy and mindfulness cognitive therapy have increased psychological capital (p<0.001). Therefore, combining these techniques with other treatment methods is recommended to advance the treatment goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • schema therapy
  • mindfulness
  • psychological capital
  • addiction
آقایوسفی، علیرضا، اورکی، محمد، و زراع، مریم. (1392). ذهن‌آگاهی و اعتیاد: اثربخشی ذهن‌آگاهی بر کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در سوء‌مصرف‌کنندگان مواد. اندیشه و رفتار، 7(27)، 27-17.
بیرامی، منصور، و موحدی، یزدان. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر سرمایه روان‌شناختی دانشجویان شهر تبریز. فصلنامه مددکاری اجتماعی، 4(1)، 37-30.
پناهی، احسان‌، و فاتحی‌زاده، مریم‌السادات. (1393). بررسی رابطه بین مؤلفه‌های سرمایه روان‌شناختی و کیفیت زندگی زناشویی در بین زوجین شهر اصفهان. زن و جامعه (جامعه‌‌شناسی زنان)، 5(1)، 155-139.
پورنژدی، امیرتورج، حسنی، جعفر،‌ و محمدخانی، شهرام. (1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری و درمان با متادون در کیفیت زندگی، مقابله با ولع و پریشانی روان‌شناختی افراد در حال پرهیز. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 14(4)، 443-434.
تاجیک‌زاده، فخری، زارع، ایرج، نظیری، قاسم‌، و افشاری، رامین. (1394). تعیین اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر طرحواره‌های ناسازگار اولیه در مردان تحت درمان نگه‌دارنده با متادون. شخصیت و تفاوت‌های فردی، 4(7)، 23-1.
جهانگیر، امیرحسین، ایمانی، سعید، مسجدی آرانی، عباس، و مجتهدی، سیدحسین. (1395). بررسی مقایسه ذهن‌آگاهی به شیوه گروهی با متادون درمانی بر سلامت روان معتادان مواد مخدر سنتی. مجله سلامت اجتماعی، 4(1)، 66-55.
رجایی، اعظم، نادی، محمدعلی، و جعفری، علیرضا. (1396). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس سرمایه روان‌شناختی مثبت در بین کارکنان ستادی آموزش و پرورش شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی, 18(3‌)، 108-94.
عیسی‌زاده، فاطمه، حیدری، شیما، آقاجان بگلو، سوسن، و صفاری‌نیا، مجید. (1399). بررسی اثربخشی طرحواره درمانی بر بهبود سازگاری اجتماعی و سرمایه روان‌شناختی در افراد دارای اختلال هویت جنسی (ترنس سکشوال). پژوهش‌های روا‌ن‌شناسی اجتماعی، 10(37), 28-13.
فرخی، الهام‌، و سبزی، ندا. (1394). شادکامی و ادراک الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای سرمایه روان‌شناختی. روان‌شناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی)، 11(43)، 323-313.
فیضی، حسین، ویسی رایگانی، علی اکبر، علیرضا، عبدی، شاکری، جلال، و مردوخی، مهدی. (1394). علل گرایش به مصرف مواد از دیدگاه مراجعه‌کنندگان به مراکز ترک اعتیاد استان کرمانشاه. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، 2(2)، 56-47.
قاسمی جوبنه، رضا، زهراکار، کیانوش، همدمی، میثم، و کریمی، کامبیز. (1395).  نقش سلامت معنوی و ذهن‌آگاهی در سرمایه روان‌شناختی دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(2)، 36-27.
گل‌پرور، محسن. (1393). الگوی ساختاری رابطه پیوند معنوی با سرمایه روان‌شناختی و بهزیستی معنوی در پرستاران. فصلنامه مدیریت پرستاری، 3(2)، 39-30.
هاتفی‌پور، زهرا، علی مشهدی، فرهاد، و آقا‌محمدیان شعرباف، حمیدرضا. (1392). بررسی اثربخشی طرحواره درمانی گروهی بر بهبود سازگاری اجتماعی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه و کاهش علائم در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
یعقوبی، مهدی، زرگر، فاطمه، و اکبری، حسین. (1395). ذهن‌آگاهی و مصرف مواد: اثربخشی مدل پیشگیری از بازگشت مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر میزان بازگشت در مصرف‌کنندگان افیونی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 14(4)، 478-472.
Barnhofer, T., Crain, C., Hargus, E., Amarasingh, M., & Williams, M. (2009). Mindfulness based cognitive therapy as a treatment for chronic depression: A preliminary study. Behavior Research and Therapy, 82(1), 11-28.
Birch, C., Stewart, S., & Zack, M. (2006). Emotion and motive effects on drug-related cognition. Handbook of implicit cognition and addiction. 1nd ed. London, 26-78.
Calvete, E., Orue, I., & Hankin, B. L. (2013). Early maladaptive schemas and social anxiety in adolescents: The mediating role of anxious automatic thoughts. Journal of Anxiety Disorders, 27(3), 278-288.
Calvete, E., Orue, I., & González-Diez, Z. (2015). Investigation of psychometric properties and factor structure of Yang early incompatible patterns questionnaire. European Journal of Psychological Assessment, 29(4), 28-43.
Dimidjian, S., Beck, A., Felder, J., Boggs, J., Gallop, R., & Segal, Z. (2014). Web-based mindfulness-based cognitive therapy for reducing residual depressive symptoms: An open trial and quasi-experimental comparison to propensity score matched controls. Behavior Research and Therapy, 63(3), 83-89.
Hong, Z., Xingwei, L., Taisheng, C., Jinbo, H., Yao, L., & Siyao, W. (2015). Life event stress and binge eating among adolescents: The roles of early maladaptive schemas and impulsivity. Journal Stress Health, 3(2), 117-129.
Janis, T., Leigh, B., Gisarah, M., & Marlatt, A. (2009). Spirituality, mindfulness and Substance abuse addictive behaviors. Journal of Anxiety Disorders, 8(23), 866–871.
Luthans, F. (1999). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23(3), 695-706.
Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. New York: Oxford University Press.
Pinto, G. (2006). Early maladaptive schemas and social phobia. Cognitive Therapy and Research, 30(5), 53-66.
Renner, F., Lobbestael, J., Peeters, F., Arntz, A., & Huibers, M. (2012). Early maladaptive schemas in depressed patients: Stability and relation with depressive symptoms over the course of treatment. Journal Affect Disorder, 136(3), 581-590.
Scott, A., Roxburgh, A., Bruno, R., Matthews, A., & Burns, L. (2012). The impact of comorbid cannabis and methamphetamine use on mental health among regular ecstasy users. Journal Addictive Behaviors, 37(1), 1058-1062.
Shorey, R. C., Anderson, S., & Stuart, G. L. (2012). Gender differences in early maladaptive schemas in a treatment seeking sample of alcohol dependent adults. Substance Use & Misuse, 47(3), 108–116.
Witkiewitz, K., Bowen, S., Douglas, H., & Hsu, S.H. (2013). Mindfulness-based relapse prevention for substance craving. Journal of Addiction Behavioral Studies, 38(2), 1563-1571.
Wupperman, P., Marlatt, G. A., Cunningham, A., Bowen, S., & Berking M. (2012). Mindfulness and modification therapy for behavioral dysregulation: Results from a pilot study targeting alcohol use and aggression in women. Journal of Clinical Psychology, 68(1), 50–66.
Young, J. E., Weishaar, M. E., & Klosko, J. S. (2003). Schema therapy: A practitioners’ guide. New York: Guildford Press, 349-652.