نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

10.22055/jacp.2020.31990.1131

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی آموزش مهارت‌های فراشناختی بر کاهش تفکّر ارجاعی و افزایش خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان با شادکامی پایین انجام شد. روش این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه‌ی این پژوهش شامل کلیه‌ی دانش‌آموزان دختر پایه‌ی سوم دوره‌ی متوسطه‌ی دوم شهر قزوین در در نیمسال دوم تحصیلی 98-1397 تشکیل دادند. 30 دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری هدفمند و بر اساس نمره‌ی پایین در مقیاس شادکامی انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) گمارده شدند. شرکت‌کننده‌های گروه آزمایش برنامه‌ی آموزشی مهارت‌های فراشناختی را در نُه جلسه‌ی شصت دقیقه‌ای (هر هفته دو جلسه) به‌صورت گروهی دریافت کردند و گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. شرکت‌کننده‌ها به پرسش‌نامه‌ی تفکّر ارجاعی اهرینگ و همکاران و مقیاس خودکارآمدی تحصیلی جینکز و مورگان پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که با کنترل اثر پیش‌آزمون، بین میانگین نمرات پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیرهای تفکّر ارجاعی و خودکارآمدی تحصیلی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. در مجموع، نتایج نشان داد که آموزش مهارت‌های فراشناختی بر کاهش تفکّر ارجاعی و افزایش خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان با سطح شادکامی پایین تأثیر مثبت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Metacognitive Skill Training on Reduction of Referential Thinking and Enhancement of Academic Self-Efficacy in Students with Low Levels of Happiness

نویسندگان [English]

  • SARA KARIMI 1
  • Marzieh H Habibi 2

1 Master of Family Counseling, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

2 Master of Educational Psychology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The present study conluded was aimed to investigate the effect of metacognitive skills training on reduction of referential thinking and enhancement of academic self-efficacy in students with low happiness. The present research was a quasi-experimental study with control group pretest and posttest design. The population of this study consisted of all third grade female high school students in Qazvin city during the second semester of the academic year 2019-2020. 30 student using purposins sampling method low scores on happiness selected and were assigned randomly to experimental group (15 members) and control groups (15 members). The participants of experimental group received the metacognitive skills training program in nine 60-minute sessions (2 sessions per week), and the participants of control group not recived any training program. Participants responded to the Perseverative Thinking Questionnaire Ehring et al., and the Morgan-Jinks Student Efficacy Scale. The data were analyzed using covariance analysis statistical method. The findings showed that with the control effect of pretest there is a significant difference between the mean post-test scores of the experimental and control groups in to preservative thinking and academic self-efficacy uariables. At all, the results showed that metacognitive skill trainingcan contribute toreduction of preservative thinking and improving academic self-efficacy in students with low levels of happiness.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metacognitive skills
  • preservative thinking
  • academic self-efficacy
  • students
اناری، نسیم و پاکدامن، بهزاد. (1396). بررسی رابطه خودکارآمدی و کفایت اجتماعی با شادکامی در دانش‌جویان محقق اردبیلی. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآوری‌های اخیر در روان‌شناسی، مشاوره و علوم رفتاری، دانشگاه نیکان، تهران.
بیانی، علی‌اصغر. (1385). پایایی و روایی مقیاس افسردگی ـ شادکامی مک گریل و جوز‏ف. مجله‌یدانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 8(29)، 40-31.
پورمحمد قوچانی، کامران؛ قدم‌پور، عزت‌اله؛ یوسف‌وند، مهدی؛ پادروند، پیمان و آج، آرمان. (1398). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی– فراشناختی بر سبک‌های حل مسأله و تفکّر ارجاعی دانش‌آموزان دختر. مجله‌ی اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(52)، 216-203.
تقوائی‌نیا، علی. (1397). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر کمک‌طلبی و تعلل‌ورزی تحصیلی دانش‌جویان مشروطی. مجله‌ی راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(11)، 2014-193.

حاتم‌زاده عربی، الهام؛ ایزدی، صمد و هاشمی، سهیلا. (1394). مقایسه عملکرد تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دو زبانه و تک زبانه دوره‌ی ابتدایی. مجله‌ی پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 12(1)، 73-65.

رضایی، عبدالمطلب؛ رئیسی، خداداد و جلیلیان، سارا. (1397). بررسی تأثیر مهارت‌های فراشناختی و خودکارآمدی تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان کشاورزی مجتمع آموزش عالی سراوان.مجله‌ی تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 49(4)، 776-749.
سراج خرمی، ناصر و صفاریان، اعظم. (1395). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های فراشناختی بر خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر اصفهان. کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامعه روان‌شناسی ایران، مؤسسه برگزار‌کننده همایش‌های توسعه محور دانش و فناوری سام ایرانیان، تهران.

سیف، علی‌اکبر. (1396). روان‌شناسی پرورشی نوین. تهران: انتشارات دوران.

شیرمحمدی، فرهاد؛ کاکاوند، علیرضا؛ صادقی، میثم و جعفری جوزانی، راضیه. (1395). نقش میانجی تفکّر ارجاعی در ارتباط بین کمال‌گرایی و اضطراب اجتماعی. مجله‌ی مطالعات روان‌شناختی، 12(2)، 128-107.

صفری، نوش‌آفرین؛ قاسمی‌پور، مریم و طاهری، زهرا. (1396). تأثیر فن‌آوری آموزشی و راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی دانشجویان کشاورزی دانشگاه پیام‌نور لرستان. مجله‌یپژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 9(41)، 15-3.
صنوبر، عباس. (1397). رابطه شادکامی، تاب‌آوری و خودکارآمدی تحصیلی با سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه دهم. مجله‌ی جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، 8(2)، 15-1.
علی‌پور احمد و نور‌بالا احمدعلی. (1378). بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان‏ دانشگاه‌های تهران. مجله‌ی روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، ۵‌(2-1)، 66-55.
قائدی، فهیمه؛ شبانکاره، الهام و مقدم برزگر، مجید. (1395). تمایزیافتگی و تفکرارجاعی: نقش واسطه‌ای درماندگی آموخته‌شده. مجله‌ی شناخت اجتماعی، 5(1)، 51-35.
قدم‌پور، عزت‌اله؛ یوسف‌وند، لیلا و رادمهر، پروانه. (1396). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر امید تحصیلی در دانش‌آموزان دختر و پسر. مجله‌ی راهبردهایشناختی در یادگیری، 5(9)، 47-33.
قلی‌پور، نسیم. (1397). بررسی رابطه باورهای فراشناختی با خودکارآمدی، شادکامی و بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان مدارس آموزش از راه دور. مجله‌ی پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 3(20)، 64-51.

کریمی جوزستانی، لیلا؛ یارمحمدیان، احمد و ملک‌پور، مختار. (1395). آموزش مبتنی بر فراشناخت بر بهبود عملکرد املا دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری املا شهر اصفهان. مجله‌ی یادگیری الکترونیکی شیراز، 3(6)، 69-61.

گل محمدنژاد بهرامی، غلامرضا و رحیمی، المیرا. (1395). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر سازگاری اجتماعی و خودکارآمدی اجتماعی دانش‌آموزان دختر متوسطه شهرستان نقده. مجله‌ی آموزش و ارزشیابی، 9(35)، 81-65.
گیج، ناتانیل‌ لیز. (1917). مبانی علمی هنر تدریس.‌ ترجمه‌ی محمود مهرمحمدی (1384). تهران: انتشارات سمت.
لیوارجانی، شعله؛ محمدیان، عبدالله و آزموده، معصومه. (1398). بررسی میزان خودکارآمدی، اضطراب اجتماعی و سرسختی روان‌شناختی در دانش‌آموزان دبیرستانی با سطوح شادکامی متفاوت. مجله‌ی آموزش و ارزشیابی، 12(46)، 124-105.

نخستین گلدوست، اصغر؛ غضنفری، احمد؛ شریفی، طیبه و چرامی، مریم. (1398). اثربخشی آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مهارت‌های مطالعه و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه دهم مدارس شهرستان اردبیل. مجله‌ی روان‌شناسی مدرسه، 8(2)، 155-131.

نقیبی، سیده‌حمیده؛ سعیدی، زهرا و خزائی، فاطمه. (1397). اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر امیدواری و شادکامی افراد مبتلابه سرطان.مجله‌ی پژوهش‌های مشاوره، 17(65)، 29-4.
هادیان، همیلا و امیدی، معبود. (1398). رابطه خودکارآمدی و شادکامی با بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه ناحیه دو شهر خرم‌آباد. ششمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، مؤسسه پژوهشی مدیریت مدبر، تهران.
هادی‌نژاد، حسن و زارعی، فاطمه. (1388). پایایی، اعتبار، و هنجاریابی پرسشنامه شادکامی آکسفورد. مجله‌یپژوهش‌های روان‌شناختی، 12(2-1)، 77-62.
یوسف‌وند، مهدی؛ میردریکوندی، فضل‌الله؛ سپهوندی، محمدعلی و فرخ‌زادیان، علی‌اصغر. (1398). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی-فراشناختی بر تغییر سطح تاب‌آوری تحصیلی و تفکّر ارجاعی دانش‌آموزان دختر. مجله‌ی آموزش و ارشیابی، 12(45)، 30-13.
یوسفی لویه، مجید؛ صالحی، مهدیه؛ نفیسی، غلامرضا و رئیسی، زهره. (1389). تأثیر آموزش شادکامی به شیوه‌ی شناختی-رفتاری فوردایس بر سلامت عمومی و هوش هیجانی دانش‌جویان.مجله‌ی تحقیقات روان‌شناختی، 2(8)، 74-62.

Allaertab, J., De Raedt, R., & Vanderhasselt, M. A. (2019).When choosing means losing: Regret enhances repetitive negative thinking in high brooders. Journal of Experimental Social Psychology, 8(10), 38-50.

Argyle, M., & Lu, L. (1990). The happiness of extraverts. Personality and Individual Differences, 11(3), 1011-1017.
Bandura, A. (2010). Self-efficacy: In the corsini encyclopedia of psychology (4th Ed.). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons.
Calmes, C. A., & Roberts, J. E. (2007). Repetitive Thought and Emotional Distress: Rumination and worry as prospective predicators of depressive and anxious symptomatology. Journal of Personality and Social Psychology, 30, 343-356.
Catalano, A. (2017). Development and validation of the Metacognitive Strategies for Library Research SkillsScale (MS-LRSS). The Journal of Academic Librarianship, 43(3), 178-183.
Chiu, Y. L., & Tsai, C. C. (2014). The roles of social factor and internet self-efficacy in nurses' web-based continuing learning. Educational Today, 34(3), 446-450.
Chou, H., & Wang, S. S. (2016). The effects of happiness types and happiness congruity on game app advertising and environments. Electronic Commerce Research and Applications, 20, 1-14.
Drost, J., Van der Does, W., Van Hemert, M. A., Penninx, W. J. H., & Spinhoven, P. (2014). Repetitive negative thinking as a transdiagnostic factor in depression and anxiety: A conceptual replication. Journal of Behaviour Research and Therapy, 63(3), 177-183.
Efklides, A. (2001). Metacognitive experiences in problem solving. In A.Efklides, J. Kuhl, & R. M. Sorrentino (Eds.), Trends and prospects in motivation research. Dordrecht: Kluwer.
Ehring, T., Zetsche, U., Weidacker, K., Wahl, K., & Ehlers, A. (2010). The Perseverative Thinking Questionnaire (PTQ): Validation of a contentindependent measure of repetitive negative thinking. Behavior Therapy & Expermental Psychiatry, 42(2), 225-232.
Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring. A new area of cognitive-development inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
Francis, L. J., Brown, L. B., Lester, D., & Philipchalk, R. (1998). Examination of the reliability and validity of the Oxford happiness inventory among students in the UK, USA, Australia, and Canada. Personality and Individual Differences, 24, 167-171.
Grol, M., Hertel, P. T., Koster, E. H. W., & De Raedt, R. (2015). The effects of rumination induction on attentional breadth for self-related information. Clinical Psychological Science, 3(4), 607-618.
Jinks, J., & Morgan, V. (1999). Children's perceived academic self-efficacy: An Binventory scale. Journal of Clearing House, 72(4), 224-230.
Lane, T. (2017). How does happiness relate to economic behaviour? A review ofthe literature. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 68, 62-78.
Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The role of self-efficacy beliefes in student engagement and learning in the classroom. Reading and Writing Quarterly, 19, 119-137.
McEvoy, P. M., Watson, H., Watkins, E. R., & Nathan, P. (2013). The relationship between worry, rumination, and comorbidity: Evidence for repetitive negative thinking as a transdiagnostic construct. Journal of Affective Disorders, 151(3), 313-320.
Mills, C., Grant, M., Lechner, V., & Judan, R. (2014). Relationship between trait repetitive negative thinking styles and symptoms of psychopathology. Personality and Individual Differences, 71(3), 19-24.
Orru, G., Gobbo, F., O’Sullivan, D., & Longo, L. (2018). An investigation of the impact of a social constructivist teaching approach, based on trigger questions, through measures of mental workload and efficiency. International Conference on Computer Supported Education, 2, 292-302.
Roese, N. J., & Epstude, K. (2017). The functional theory of counterfactual thinking: New evidence, new challenges, new insights. Advances in experimental social psychology, 56, 61-69.
Short, M. M., & Mazmanian, D. (2016). Perfectionism and negative repetitive thoughts: Examining a multiple mediator model in relation to mindfulness. Personality and Individual Differences, 55(6), 716-721.
Smith, K. A., Shepley, S. B., Alexander, J. L., & Ayres, K. M. (2015). The independent use of self-instructions for the acquisition of untrained multi-step tasks for individuals with an intellectual disability: A review of the literature. Research in developmental disabilities, 40, 19-30.
Szczygieł, D., & Mikolajczak, M. (2017). Why are people high in emotional intelligence happier? They make the most of their positive emotions. Personality and Individual Differences, 117, 177-181.
Wells, A. (2010). Metacognitive Therapy for anxiety and depression. Cognitive behavioral therapy book reviews, 6(1), 1-4.
Yang, C. (2017). Learning Strategy Use of Chinese PhD Students of Social Sciences in Australian Universities. PhD Thesis of Philosophy, Griffith University, Australia.